Завхан нутгийн уугуул, Төв аймгийн суугуул нэрт уяачид
Завхан нутгийн гаралтай улсын баяр наадамд морь айрагдуулсан уяач олон юм. Төрийн их баяр наадамд нэг дор азарга их нас түрүүлгэж эвдэхэд бэрх дээд амжилтыг тогтоосон Монгол улсын манлай уяач Лханаажавын Дамдин тус аймгийн Алдархаан суманд төрсөн хүн. Мөн түүнтэй хамт Монгол улсын анхны арван алдарт уяачийн нэг болж байсан Батын Төрбадрах Төв аймгийн Баяногт, Батсүмбэрт суурьшсан ч Завханы унаган хүн юм. Түүний Нийслэл хүрээг зорьсон зам түүх ихтэй. Алдарт даян түмэн эх хээр морины эзэн Цоохүүгийн Доржсүрэн мөн л Завханы гаралтай хүн. Анхны Их хурдын түрүү Лхүндэвийн хонгор морийг уяж нэрд гарсан манлай уяач Жигжидийн Нямдорж бүр Завхан аймагт төрж багадаа Төв аймгийн нутагт ирсэн хүн.
1966 онд улсын баяр наадамд хээр их нас аман хүзүүдүүлсэн Завхан хэмээх Намсрайжав бол Сонгино сумын хүн. Улаанбаатар хоты Партизанд суурьшин амьдарч хүлэг морьдоо уяж байлаа.
1967 оны улсын баяр наадамд Төв аймгийн Тариат сум хэмээн улсын баярт хоёр морь айрагдуулсан Гунгаабазар мөн Завхан аймгийн хүн байв. Түүний айрагдсан хонгор халзан азарганы удмын эхтэй, Хурцын шаргын төл Хадбаатарын хонгор халзан гэж сайн морь сүүлд улсын баяр наадамд нэг түрүүлж хоёр айрагдсан. Ч.Хурцын шарга азаргыг улсын баярт анх түрүүлэхэд хамт нэг гал уяанд наадаж байсан хэмээн ном сударт тэмдэглэгдсэн.
Алдарт хилэн хар азаргаа улсын баяр наадамд тав удаа айрагдуулсан Төв аймгийн Баянцагаан сумын харьяат Авирын Дамдинсүрэн гуай мөн л Завханы унаган хүн байлаа. Тарвачин учир олонд анчин хэмээн алдаршсан. Хилэн хар Баянцагааны Баярын саарлын удмаас тодорсон цуут хүлгийн нэг нь энэ болой.
Гачууртын Бэгз гэж улсын баяр наадмаас нэлээд айраг авсан өвгөн мөн л Завхан хүн. Үндэсний их баяр наадамд хэдэнтээ бүгээн адуу цоллуулсан хүн дээ.
Цэрэндарамын Дайнаа буюу улсын баяр наадамд дөрөв давж явсан Дайнаа начин Завханы Эрдэнэхайрханы хүн гэдэг. Налайхаар нутаглаж төрийн их баяр наадамдаа сайн наадаж байсан.
1997 оны Орхоны Даншигт морь айрагдуулсан Цулаагийн Батдэлгэр мөн л Төв, Орхон аймгаар амьдарч асан Завханы шилдэг сайн уяач хүн юм.
О.Наранбаатар
